konsultacje z zasadami

Konsultacje społeczne - dlaczego warto? Kto na nich korzysta?


Konsultacje społeczne przynoszą wymierne korzyści każdej stronie – zarówno władzom, jak i uczestniczącym w konsultacjach obywatelom, organizacjom pozarządowym, przedsiębiorcom. Oczywiście tylko pod warunkiem, że są przeprowadzone w przemyślany, zgodny ze standardami sposób.

Argumenty dla wszystkich

- Konsultacje umożliwiają wypracowanie optymalnych rozwiązań danego problemu.

- Dzięki wymianie poglądów i poznaniu punktu widzenia innych możliwe jest osiągnięcie kompromisu, który łączy sprzeczne interesy.

- Na spotkaniach mogą być przedstawione lub mogą zrodzić się w tzw. burzy mózgów zupełnie nowe, innowacyjne wręcz rozwiązania dyskutowanych problemów.

- Poprawić mogą się relacje między członkami społeczności , która uczestniczy w dialogu i dąży do znalezienia porozumienia.

- Pogłębić i zaktualizować wiedzę mogą wszyscy, dowiadując się nie tylko o konkretnych zagadnieniach z ust ekspertów, ale przede wszystkim poznając punkty widzenia i argumenty pozostałych członków konsultacji.

Argumenty dla władz

- Poprawie ulega jakość komunikacji i przepływu informacji między władzami a obywatelami. Wysoki poziom dyskusji sprawia też, że łatwiej jest pogodzić interesy różnych grup.

- Konsultacje to okazja do pozyskania pogłębionej wiedzy na temat potrzeb, problemów i oczekiwań poszczególnych grup społecznych.

- Planowane przedsięwzięcia mogą być zrealizowane sprawniej, szybciej i pewniej. Co prawda przeprowadzenie konsultacji wymaga czasu, wysiłku i zasobów, ale pozwala uniknąć skarg i protestów w trakcie realizacji oraz po zakończeniu projektu. Wątpliwości i zastrzeżenia trafiają do urzędników jeszcze przed rozpoczęciem prac, dzięki czemu mogą oni odnieść się do nich na bardzo wczesnym etapie i ewentualnie zmodyfikować pierwotne plany.

- Aktywni, zaangażowani w rozwiązanie problemu obywatele lub organizacje pozarządowe mogą przejąć realizację pewnych zadań, które będą służyć danej społeczności.

- Wzmocnieniu ulega demokratyczny model sprawowania rządów.

- Poprawia się wizerunek i wzmacnia zaufanie obywateli do władz.

- Mieszkańcy silniej identyfikują się z danym regionem i jego społecznością.

Argumenty dla obywateli

Konsultacje to świetna okazja, by w aktywny sposób przedstawić swoje potrzeby, uwagi i pomysły oraz przyczynić się do ich realizacji. To możliwość wypowiedzenia się w sprawach, które dotyczą ich bezpośrednio.

- Łatwiejsza staje się samoorganizacja mieszkańców, która daje nowe perspektywy na wspólne działanie.

- Podczas konsultacji uczestnicy otrzymują dostęp do szczegółowych informacji dotyczących ważnych dla nich spraw i mogą zweryfikować swoje dotychczasowe poglądy.

Argumenty dla NGO

- Poglądy, pomysły i interesy organizacji pozarządowych zostają przez nie zaprezentowane i są uwzględnione przez władze.

- Konsultacje to dla NGO-sów możliwość publicznego skomentowania konkretnych planów, ale i ogólnego kierunku rozwoju np. gminy.

- To także szansa na wzmocnienie swojej pozycji i wypracowanie większych wpływów.

- Udane konsultacje są narzędziem budowy wzajemnego zaufania (organizacji pozarządowych, władz i obywateli).

Nie dla wszystkich wymienione korzyści są oczywiste. Spróbujmy rozprawić się z głównymi mitami krążącymi wśród urzędników.

Kontrargumenty władzy i riposty

- Mandat udzielony władzom w wyborach uprawnia je do podejmowania wszelkich decyzji, stąd konsultacje w konkretnych sprawach są zbędne.

Reprezentowanie danej społeczności (co czynią władze) nie oznacza podejmowania za nią decyzji dotyczących ważkich kwestii wpływających na jakość i sposób jej życia. Głównym zadaniem władz jest realizacja interesu publicznego - aby robić to jak najlepiej, powinny one na bieżąco poznawać potrzeby wspólnoty. Dopiero wtedy interes ogólnospołeczny może być przez władze realizowany w najwyższym stopniu.

- Obywatele przedstawiają sprzeczne oczekiwania, których nie da się pogodzić.

Faktycznie, w wyjątkowych sytuacjach bardziej odpowiednie niż konsultacje społeczne mogą okazać się mediacje. Jednak to skrajne przypadki, z reguły odpowiednio dobrane techniki prowadzenie konsultacji skutecznie tworzą warunki do dialogu i wypracowywania właściwych rozwiązań.

- Ważne są tylko opinie ekspertów, a nie mieszkańców.

Eksperci z danych dziedzin mają specjalistyczną wiedzę, bez której niemożliwe jest czasem opracowanie dobrych rozwiązań. Jednak powinni oni pełnić funkcję doradczą, wyjaśniając interesariuszom omawiane kwestie w przystępny sposób, aby ci, w oparciu o fachową wiedzę, byli w stanie dojść do własnego stanowiska.

- Mieszkańcom jest wszystko jedno, więc nie wezmą udziału w konsultacjach.

Aby zadbać o odpowiednio wysoką frekwencję, należy zaplanować trafioną i szeroko zakrojoną kampanię informacyjną. Bardzo ważna jest praktyczna strona konsultacji, przykładowo pasujący mieszkańcom termin i miejsce, dobrze dobrana forma konsultacji, wystarczający czas na zgłaszanie opinii. Najtrudniejszą kwestią jest jednak przekonanie mieszkańców, że ich opinie naprawdę zostaną wzięte pod uwagę.

- Urzędnicy i tak wiedzą, co powiedzą mieszkańcy.

To duży błąd. Tak naprawdę nie da się przewidzieć, co na dany temat myśli zróżnicowana grupa społeczna, jak rozkładają się preferencje, jakie zastrzeżenia mogą zgłosić poszczególne osoby czy grupy społeczne oraz z jakimi nowatorskimi pomysłami mogą wystąpić.

- Konsultacje jedynie wydłużają proces decyzyjny.

Jak już wspomniano, konsultacje potrafią oszczędzić władzom protestów, czasem też dzięki nim zatwierdzane są projekty szybsze w realizacji i tańsze. Poza tym odpowiednio wcześniej przygotowane konsultacje nie wpływają na czas realizacji przedsięwzięcia.

- Koszty konsultacji są zbyt wysokie.

Oczywiście przygotowanie i realizacja konsultacji wymaga poniesienia pewnych kosztów. Warto jednak wziąć pod rozwagę, czy ewentualne koszty złych decyzji i ich konsekwencji nie przewyższą wielokrotnie wydatków poniesionych na organizację konsultacji społecznych.

Podsumowując, w tym procesie wszyscy (władze, obywatele, organizacje pozarządowe) okazują się wygranymi – wszyscy dążą do osiągnięcia wspólnego celu, czyli znalezienia najlepszego rozwiązania danego problemu.